اشتباهات استفاده از ضد آفتاب که باعث آسیب به پوست میشود

استفاده از ضد آفتاب یکی از اصول بنیادین مراقبت از پوست است. با اینحال بسیاری از افراد به دلیل اشتباهات رایج، از این محصول به درستی استفاده نمی کنند و ناخواسته به پوست خود آسیب می رسانند. درک اشتباهات رایج هنگام استفاده از ضد آفتاب اهمیت زیادی دارد؛ بنابراین کلبه نیک آمده تا در این مقاله جامع به شما در شناخت این اشتباهات یاری دهد.

1.  استفاده از مقدار کم ضد آفتاب؛ یکی از اشتباهات استفاده از ضد آفتاب

اولین مورد اشتباهات استفاده از ضد آفتاب این است که بسیاری از افراد مقدار بسیار کمی از آن را روی پوست خود اعمال می کنند. این کار باعث کاهش تأثیر محافظتی کرم شده و در نتیجه پوست همچنان در معرض خطر آسیب های ناشی از اشعه های مضر خورشید قرار می گیرد. بر اساس تحقیقات، برای محافظت مؤثر، باید به مقدار کافی از کرم ضد آفتاب استفاده شود، اما اغلب مردم تنها ۲۵ تا ۵۰ درصد از مقدار توصیه شده را مصرف می کنند که این مسئله باعث کاهش شدید SPF واقعی محصول می شود.

چرا مقدار کم ضد آفتاب مؤثر نیست؟

ضد آفتاب دارای SPF مشخصی است که نشان می دهد تا چه حد می تواند از پوست در برابر اشعه های UVB (فرابنفش) محافظت کند. اما اگر مقدار کمی از آن استفاده شود، این SPF کاهش یافته و نمی تواند مانع از نفوذ اشعه های مضر شود. مثلاً اگر یک کرم ضد آفتاب با SPF  50  را به مقدار خیلی کم بزنید، ممکن است اثربخشی آن تا حد SPF  10 یا کمتر کاهش یابد. این موضوع می تواند منجر به آفتاب سوختگی، پیری زودرس، ایجاد لک های پوستی و حتی افزایش خطر ابتلا به سرطان پوست شود.

مقدار مناسب ضد آفتاب چقدر است؟

بر اساس توصیه متخصصان پوست، مقدار صحیح استفاده از ضد آفتاب به شرح زیر است:

• برای صورت و گردن: حدود دو بند انگشت از کرم ضد آفتاب کافی است.
• برای کل بدن (در صورت قرار گرفتن در معرض آفتاب): حدود یک لیوان شات (حدود ۳۰ میلی لیتر) نیاز است.
• برای هر دست و هر پا: مقدار یک سکه کوچک کافی است.

چگونه مطمئن شویم که ضد آفتاب به درستی اعمال شده است؟

• از کرم ضد آفتاب به میزان کافی استفاده کنید و مطمئن شوید که تمام سطح پوست را به طور یکنواخت پوشانده اید.
• از زدن ضد آفتاب روی خط رویش مو، پشت گوش، گردن و حتی روی پلک ها غافل نشوید، زیرا این نواحی معمولاً مورد بی توجهی قرار می گیرند.
• اگر از ضد آفتاب رنگی استفاده می کنید، ممکن است فکر کنید مقدار مناسبی اعمال کرده اید، اما بهتر است با روش دو انگشت، مقدار دقیق را اندازه گیری کنید.

2. عدم تمدید ضد آفتاب در طول روز؛ دومین مورد از اشتباهات استفاده از ضد آفتاب

یکی دیگر از مهم ترین اشتباهات استفاده از ضد آفتاب که بسیاری از افراد مرتکب می شوند، این است که کرم ضد آفتاب را فقط یک بار در طول روز استفاده می کنند و دیگر آن را تمدید نمی کنند. این تصور اشتباه می تواند باعث شود که پوست در برابر اشعه های مضر UV آسیب ببیند، زیرا هیچ ضد آفتابی، حتی با SPF بالا، محافظت دائمی ایجاد نمی کند.

چرا باید ضد آفتاب را تمدید کنیم؟

ترکیبات محافظتی موجود در ضد آفتاب به مرور زمان و تحت تأثیر تعریق، شست وشوی پوست، تماس با لباس، لمس صورت و چربی طبیعی پوست از بین می روند. علاوه بر این، اشعه های خورشید به تدریج باعث تخریب مواد فعال ضد آفتاب می شوند. بنابراین، اگر بعد از چند ساعت ضد آفتاب خود را تمدید نکنید، پوست شما بدون محافظ باقی می ماند و در معرض آفتاب سوختگی، ایجاد لک، پیری زودرس و حتی خطر سرطان پوست قرار خواهد گرفت.

هر چند وقت یک بار باید ضد آفتاب را تمدید کنیم؟

• در شرایط عادی، هر دو ساعت یک بار باید ضد آفتاب را تمدید کنید.
• اگر زیاد عرق می کنید، در حال شنا هستید یا دست و صورت خود را می شویید، باید هر ۸۰ دقیقه یک بار از نو ضد آفتاب بزنید.
• در محیط های بسته که نور خورشید از پنجره وارد می شود، ضد آفتاب همچنان باید هر ۳ تا ۴ ساعت یک بار تمدید شود.

چگونه ضد آفتاب را تمدید کنیم؟

بسیاری از افراد به دلیل نگرانی از به هم ریختگی آرایش یا احساس سنگینی روی پوست، از تمدید ضد آفتاب اجتناب می کنند. اما چند راهکار برای تمدید راحت تر آن وجود دارد:

• اگر از کرم پودر استفاده می کنید، می توانید ضد آفتاب اسپری ای یا پودرهای ضد آفتاب را روی پوست خود بزنید.
• برای پوست های چرب، می توان از ضد آفتاب های ژلی یا فلوئیدی استفاده کرد که سبک تر هستند و باعث ایجاد حس چربی و سنگینی نمی شوند.
• برای افرادی که بیرون از خانه هستند، دستمال های مخصوص ضد آفتاب گزینه مناسبی برای تمدید سریع و آسان محسوب می شوند.

عوارض عدم تمدید ضد آفتاب

اگر ضد آفتاب را به موقع تمدید نکنید، پوست شما در معرض آسیب های مختلفی قرار می گیرد:

1. آفتاب سوختگی: اشعه های UVB باعث التهاب، قرمزی و سوزش پوست می شوند.
2. لک های پوستی: عدم محافظت مداوم باعث تحریک تولید ملانین و ایجاد لک های قهوه ای می شود.
3. چین و چروک و پیری زودرس: اشعه UVA باعث تخریب کلاژن و ایجاد خطوط ریز و افتادگی پوست می شود.
4. افزایش خطر سرطان پوست: قرارگیری مداوم در معرض اشعه های فرابنفش، بدون تمدید ضد آفتاب، احتمال بروز سرطان پوست را افزایش می دهد.

3. عدم استفاده از ضد آفتاب در روزهای ابری؛ سومین مورد از اشتباهات استفاده از ضد آفتاب

مورد دیگر از اشتباهات استفاده از ضد آفتاب که بسیاری از افراد مرتکب می شوند، این است که در روزهای ابری یا زمانی که نور خورشید مستقیماً قابل مشاهده نیست، از ضد آفتاب استفاده نمی کنند. این تصور که در روزهای ابری اشعه های مضر خورشید تأثیری بر پوست ندارند، کاملاً اشتباه است. در واقع، بیش از ۸۰ درصد از اشعه های فرابنفش (UV) می توانند از میان ابرها عبور کرده و به پوست آسیب برسانند.

چرا در روزهای ابری هم باید از ضد آفتاب استفاده کنیم؟

• نفوذ اشعه های UV: حتی اگر خورشید پشت ابرها پنهان باشد، اشعه های UVA و UVB همچنان به زمین می رسند و می توانند باعث لک، چین وچروک و پیری زودرس پوست شوند.
• انعکاس اشعه ها از سطوح مختلف: اشعه های خورشید می توانند از روی آب، بتن، شیشه و حتی چمن منعکس شده و به پوست آسیب برسانند. بنابراین، حتی در سایه یا هنگام رانندگی، پوست همچنان در معرض تابش اشعه های فرابنفش قرار دارد.
• عدم احساس سوزش و گرما: در روزهای ابری، به دلیل کاهش نور مرئی و گرمای خورشید، افراد احساس آفتاب سوختگی نمی کنند، اما آسیب ناشی از اشعه های مضر به طور نامحسوس روی پوست تأثیر می گذارد.

عوارض عدم استفاده از ضد آفتاب در روزهای ابری

این موضوع می تواند باعث عوارض زیر شود:

1. ایجاد لک های پوستی: اشعه های UVA حتی در روزهای ابری می توانند باعث تحریک ملانین و ایجاد لک های قهوه ای روی پوست شوند.
2. افزایش چین وچروک و پیری زودرس: قرار گرفتن در معرض اشعه UVA بدون محافظت مناسب، منجر به تخریب کلاژن و افتادگی پوست می شود.
3. افزایش خطر سرطان پوست: قرارگیری مداوم در برابر اشعه های UV بدون استفاده از ضد آفتاب، یکی از عوامل اصلی بروز سرطان پوست است.

4. نادیده گرفتن لب ها، گوش ها و پشت دست ها

چهارمین مورد از اشتباهات استفاده از ضد آفتاب که بسیاری از افراد مرتکب می شوند، این است که فقط صورت خود را به ضد آفتاب آغشته می کنند و برخی نواحی حساس مانند لب ها، گوش ها و پشت دست ها را فراموش می کنند. این نواحی نیز مانند سایر قسمت های پوست در معرض اشعه های مضر خورشید قرار دارند و اگر محافظت نشوند، دچار لک، چین وچروک و حتی آسیب های جدی تری مانند سرطان پوست خواهند شد.

چرا باید لب ها، گوش ها و پشت دست ها را به ضد آفتاب آغشته کنیم؟

• لب ها مستعد خشکی و ترک خوردگی ناشی از اشعه UV هستند: پوست لب ها نازک تر از سایر قسمت های صورت است و فاقد ملانین کافی برای محافظت در برابر اشعه UV می باشد. اگر از ضد آفتاب مخصوص لب استفاده نشود، لب ها به مرورزمان خشک، تیره و آسیب دیده می شوند.
• گوش ها اغلب در معرض آفتاب سوختگی قرار دارند: بسیاری از افراد فقط به پوست صورت توجه می کنند و گوش های خود را کاملاً نادیده می گیرند. این موضوع یکی از اشتباهات استفاده از ضد آفتاب است که می تواند باعث قرمزی، التهاب و حتی سرطان پوست در ناحیه گوش شود.
• پشت دست ها به شدت مستعد چین وچروک و لک های پوستی هستند: یکی از اولین نشانه های پیری پوست، ایجاد لک و چین وچروک روی پشت دست ها است. قرار گرفتن مداوم در معرض نور خورشید، بدون استفاده از ضد آفتاب، موجب از بین رفتن کلاژن و افزایش سرعت پیری پوست در این ناحیه می شود.

عوارض نادیده گرفتن این نواحی در برابر نور خورشید

نادیده گرفتن لب ها، گوش ها و پشت دست ها می تواند عوارض زیر را در پی دارد:

1. خشکی شدید و ترک خوردگی لب ها: بدون استفاده از بالم لب حاوی SPF، لب ها دچار خشکی مفرط، ترک خوردگی و حتی زخم های دردناک می شوند.
2. سرطان پوست در نواحی گوش و لب: لب ها و گوش ها، به دلیل نازک بودن و قرارگیری مستقیم در برابر اشعه UV، بیشتر از سایر قسمت های بدن مستعد ابتلا به سرطان پوست هستند.
3. ایجاد لک و چین وچروک روی دست ها: پشت دست ها یکی از اولین قسمت هایی است که علائم پیری در آن ظاهر می شود. قرار گرفتن در معرض نور خورشید بدون محافظت، باعث ایجاد لک های قهوه ای و کاهش خاصیت ارتجاعی پوست دست می شود.

چگونه از این نواحی حساس محافظت کنیم؟

• از بالم لب دارای SPF ۳۰ یا بالاتر استفاده کنید و آن را هر دو ساعت یک بار تمدید کنید.
• هنگام استفاده از کرم ضد آفتاب، حتماً گوش ها (به ویژه لاله و قسمت بالای گوش) را نیز آغشته کنید.
• پشت دست ها را به ضد آفتاب بمالید و پس از هر بار شستن دست، مجدداً آن را تمدید کنید.
• در کنار استفاده از ضد آفتاب، از دستکش های نخی نازک یا کلاه های لبه دار برای محافظت بیشتر بهره ببرید.

5. استفاده از ضد آفتاب با SPF پایین؛ پنجمین مورد از اشتباهات استفاده از ضد آفتاب

یکی دیگر از رایج ترین اشتباهات استفاده از ضد آفتاب انتخاب محصولاتی با SPF پایین است که نمی توانند به طور مؤثر از پوست در برابر اشعه های مضر خورشید محافظت کنند. بسیاری از افراد به اشتباه تصور می کنند که هر نوع ضد آفتابی، حتی با SPF پایین، می تواند از پوست آن ها در برابر اشعه های UVA و UVB محافظت کند. درحالی که SPF پایین، محافظتی ناکافی ایجاد کرده و احتمال آسیب های جدی به پوست را افزایش می دهد.

چرا SPF بالا برای پوست ضروری است؟

SPF یا عامل محافظت در برابر خورشید، نشان دهنده میزان قدرت یک ضد آفتاب در مسدود کردن اشعه UVB است که عامل اصلی آفتاب سوختگی و سرطان پوست محسوب می شود. انتخاب ضد آفتاب با SPF کمتر از ۳۰، یکی از مهم ترین اشتباهات استفاده از ضد آفتاب است که می تواند پوست را در معرض خطر قرار دهد.

• SPF پایین، محافظت ضعیفی در برابر اشعه UVB ایجاد می کند: ضد آفتاب هایی با SPF کمتر از ۳۰، نمی توانند به طور مؤثر از پوست در برابر آفتاب سوختگی و آسیب های ناشی از اشعه UV محافظت کنند. برای مثال، SPF  ۱۵ تنها حدود ۹۳٪ از اشعه UVB را مسدود می کند، درحالی که SPF ۳۰ این میزان را به ۹۷٪ می رساند.
• اشعه های UVA همچنان آسیب زا هستند: بسیاری از ضد آفتاب های دارای SPF پایین، از نوع طیف گسترده نیستند، به این معنی که فقط از پوست در برابر UVB محافظت می کنند و در برابر اشعه های UVA که موجب پیری زودرس و ایجاد چین وچروک می شوند، تأثیر چندانی ندارند.
• کاهش اثربخشی ضد آفتاب در برابر شرایط محیطی: اگر فردی در معرض نور مستقیم خورشید باشد، به ویژه در سواحل، ارتفاعات و یا روزهای بسیار گرم، استفاده از ضد آفتاب با SPF پایین باعث افزایش احتمال آفتاب سوختگی و آسیب به پوست خواهد شد.

عوارض استفاده از ضد آفتاب با SPF پایین

بی توجهی به میزان SPF می تواند منجر به مشکلات زیر شود:

1. افزایش احتمال آفتاب سوختگی: SPF پایین نمی تواند به طور مؤثر از پوست در برابر اشعه UVB محافظت کند، که این موضوع منجر به قرمزی، التهاب و درد ناشی از آفتاب سوختگی می شود.
2. تشدید چین وچروک و پیری زودرس: ضد آفتاب های ضعیف معمولاً در برابر اشعه UVA محافظت کافی ندارند، در نتیجه باعث تسریع روند پیری پوست، افتادگی و ایجاد خطوط ریز و چین وچروک می شوند.
3. افزایش خطر سرطان پوست: یکی از جدی ترین عوارض استفاده از ضد آفتاب با SPF پایین، افزایش احتمال ابتلا به سرطان پوست (ملانوم) است، زیرا اشعه UV به لایه های عمیق پوست نفوذ کرده و موجب تخریب DNA سلولی می شود.

چگونه SPF مناسب را انتخاب کنیم؟

• برای استفاده روزانه، از ضد آفتاب با SPF حداقل ۳۰ استفاده کنید.
• اگر مدت زیادی را در فضای باز سپری می کنید، ضد آفتاب با SPF ۵۰ یا بالاتر انتخاب کنید.
• ضد آفتاب طیف گسترده (Broad Spectrum) را انتخاب کنید تا از هر دو اشعه UVA و UVB محافظت کند.
• در روزهای بسیار آفتابی، از محصولات مقاوم در برابر آب استفاده کنید تا ماندگاری بیشتری داشته باشند.

سخن پایانی

استفاده صحیح از ضد آفتاب یکی از مهم ‌ترین اصول مراقبت از پوست است که تأثیر قابل ‌توجهی در پیشگیری از آسیب ‌های ناشی از اشعه ‌های مضر خورشید دارد. با اینحال بسیاری از افراد به دلیل اشتباهات رایج مانند مصرف مقدار کم، عدم تمدید به‌ موقع، نادیده گرفتن نواحی حساس و انتخاب ضد آفتاب با SPF پایین، بطور ناخواسته سلامت پوست خود را به خطر می‌ اندازند.